What I Did Today

Because obviously I am completely insane. 

Stanisław Wyspiański

Przez Dorothy McL 

21 X 2015

Moim ulubionym muzeum w Krakowie jest Kamienica Szołayskich (1). Mają zawsze wystawy sztuki młodopolskiej tam. „Młoda Polska” jest szkołą albo ruchem artystycznym polskim; kwitnął w Polsce przełomu XIX i XX wieków. To sztuka „Art Nouveau” Polski: bardzo romantyczna.

Jednym moich ulubionych artystów z  skoły Młoda Polska jest Stanisław Wyspiański (2). Wyspiański to malarz, dramaturg, poeta, grafik, architekt oraz projektant mebli. Jego najsłynnym dziełem jest spektakł „Wesele”, ale jeszcze nie rozumiem słów, a więc moim ulubionym utworem Wyspiańskiego jest ten obraz (3) „Planty z widokiem na Wawel.”

Wyspiański urodził się 15 stycznia 1869 roku w Krakowie, przy ulicy Krupniczej 14. Jego rodzicami byli Franciszek, który był rzeżbiarzą i fotografikiem, i Maria z Rogowskich. Kiedy Wyspiański miał cztery lata, Wyspiańscy  przeprowadzili się do Domu Długosza przy ulicy Kanoniczej 25.  Mieszkanie miało wspaniały widok z Wawelu, i wiele lat później Wyspiański napisał ten werset:

„U stóp Wawelu miał ojciec pracownię

wielką izbę biała wzsklepiona

żyjącą figur zmarłych wielkim tłumem

tam chłopiec mały chodziłem, co czułem,

to później w kształty mej sztuki zakłułem.”

Niestety w 1876 roku umarła matka chłopca, i młody Stanisław miał wyjechać tej sielanki. Franciszek, jego ojciec, był pijakiem, a więc opiękę nad nim przejęli wujostwo Stankiewiczowie. Ale Stankiewiczowie byli ludżmi wysokiej kultury, i w ich domu Wyspiański poznał słynnego polskiego malarza Jana Matejka (4) oraz innych ważnych polskich intelektualistów i artystów.

W 1879 roku, kiedy miał 10 lat, chłopiec rozpoczał naukę w słynnym Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Ta szkoła była jedynym gimnazjum w miejsce gdzie wykłady odbywały się w języku polskim. (Musimy pamiętać, że Kraków i całe południu-zachód Polska w tym czasie zależał od Austrii.) Wyspiański był bardzo dobrym studentem, i miał wiele interesów artystycznych i patriotycznych: teatr, malarstwo, literatura piękna, historia, legendy polskie.

W 1887 roku, kiedy miał 18 lat, Wyspiański zapisał się na wydział filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego, i jednocześnie rozpoczał studia malarskie w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, której Jan Matejko był dyrektorem w tym czasie. Utalentowany student pomagał Matejka w pracy w renowacjach koscióła Mariackiego (5). 

And so on.  I'm not even being graded.  Don't steal this, small Polish schoolchildren! It probably has a hundred errors, and one of my two principal sources wasWikipedia.

***
Update: Polish readers will be relieved to discover that I sent my essay to my Polish friend "Hipsterka", and she has made many suggestions for improvements.  

Update 2: KONIEC!