Wednesday 21 October 2015

What I Did Today

Because obviously I am completely insane. 

Stanisław Wyspiański
Przez Dorothy McL 
21 X 2015


Moim ulubionym muzeum w Krakowie jest Kamienica Szołayskich (1). Mają zawsze wystawy sztuki młodopolskiej tam. „Młoda Polska” jest szkołą albo ruchem artystycznym polskim; kwitnął w Polsce przełomu XIX i XX wieków. To sztuka „Art Nouveau” Polski: bardzo romantyczna.

Jednym moich ulubionych artystów z  skoły Młoda Polska jest Stanisław Wyspiański (2). Wyspiański to malarz, dramaturg, poeta, grafik, architekt oraz projektant mebli. Jego najsłynnym dziełem jest spektakł „Wesele”, ale jeszcze nie rozumiem słów, a więc moim ulubionym utworem Wyspiańskiego jest ten obraz (3) „Planty z widokiem na Wawel.”

Wyspiański urodził się 15 stycznia 1869 roku w Krakowie, przy ulicy Krupniczej 14. Jego rodzicami byli Franciszek, który był rzeżbiarzą i fotografikiem, i Maria z Rogowskich. Kiedy Wyspiański miał cztery lata, Wyspiańscy  przeprowadzili się do Domu Długosza przy ulicy Kanoniczej 25.  Mieszkanie miało wspaniały widok z Wawelu, i wiele lat później Wyspiański napisał ten werset:

„U stóp Wawelu miał ojciec pracownię
wielką izbę biała wzsklepiona
żyjącą figur zmarłych wielkim tłumem
tam chłopiec mały chodziłem, co czułem,
to później w kształty mej sztuki zakłułem.”

Niestety w 1876 roku umarła matka chłopca, i młody Stanisław miał wyjechać tej sielanki. Franciszek, jego ojciec, był pijakiem, a więc opiękę nad nim przejęli wujostwo Stankiewiczowie. Ale Stankiewiczowie byli ludżmi wysokiej kultury, i w ich domu Wyspiański poznał słynnego polskiego malarza Jana Matejka (4) oraz innych ważnych polskich intelektualistów i artystów.

W 1879 roku, kiedy miał 10 lat, chłopiec rozpoczał naukę w słynnym Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Ta szkoła była jedynym gimnazjum w miejsce gdzie wykłady odbywały się w języku polskim. (Musimy pamiętać, że Kraków i całe południu-zachód Polska w tym czasie zależał od Austrii.) Wyspiański był bardzo dobrym studentem, i miał wiele interesów artystycznych i patriotycznych: teatr, malarstwo, literatura piękna, historia, legendy polskie.


W 1887 roku, kiedy miał 18 lat, Wyspiański zapisał się na wydział filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego, i jednocześnie rozpoczał studia malarskie w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, której Jan Matejko był dyrektorem w tym czasie. Utalentowany student pomagał Matejka w pracy w renowacjach koscióła Mariackiego (5)

And so on.  I'm not even being graded.  Don't steal this, small Polish schoolchildren! It probably has a hundred errors, and one of my two principal sources wasWikipedia.

***
Update: Polish readers will be relieved to discover that I sent my essay to my Polish friend "Hipsterka", and she has made many suggestions for improvements.  

Update 2: KONIEC!

5 comments:

  1. Dorothy, jesteś cudowna!
    Ten post zrobił na mnie ogromne wrażenie. Szczerze Cię podziwiam i nie dowierzam, że jeszcze 3,5 roku temu nie znałaś języka polskiego. Jak tak dalej pójdzie, to za niedługo będziesz mówić lepiej po polsku niż ja:) Pozdrawiam ciepło Ciebie i Twoich Czytelników. I zapraszam na mój blog, na którym właśnie napisałam kilka słów o Tobie;)
    http://www.dzielneniewiasty.blogspot.com/2015/10/wyspianski-i-dorothy-cummings-mclean.html

    ReplyDelete
  2. Alicja has warmly greeted me and my readers (you guys) and invited to see her blog, on which she has just written a few words about me--and Wyspianski, I believe. She also has added much more praise than I deserve, as I know, having read all Hipsterka's comments.

    ReplyDelete
  3. very impressive Dorothy :) gratulacje!!
    Agnieszka S. :)

    ReplyDelete
  4. Świetnie napisany tekst. Gratuluję :) Podziwiam wysiłek włożony w naukę polskiego - to naprawdę fantastyczne!!!

    ReplyDelete

This is Edinburgh Housewife, a blog for Catholic women and other women of good will. It assumes that the average reader is an unmarried, childless Catholic woman over 18. Commenters are asked to take that into consideration before commenting. Anonymous comments may be erased.

Note: only a member of this blog may post a comment.